یک نفر از هر ۱۰ نفر خانم مبتلا به اندومتریوز است | فعالیت کلینیک اندومتریوز در بیمارستان امام رضا (ع) مشهد

 به گزارش شهرآرانیوز، دکتر لیلی حفیظی به مناسبت هفته ملی سلامت زنان در جمع خبرنگاران در تعریف بیماری اندومتریوز گفت: در این بیماری، بافت اندومتر (لایه داخلی رحم) در خارج از رحم رشد می‌کند. این اندومتر نابجای خارج رحمی، طی قاعدگی همانند بافت داخل رحمی خونریزی کرده و ایجاد درد می‌کند. این شرایط سبب تحریک بافت‌های اطراف شده و ایجاد التهاب و چسبندگی می‌کند. همین مسئله سبب پیشرفت بیماری و درگیری ارگان‌های مجاور می‌شود. شایعترین محل بروز این بیماری، لگن و ارگان‌های داخل آن است که عبارتند از: تخمدانها، لوله‌های رحمی، مثانه، روده و حالب. گاهی سلول‌های نابجای اندومتر، در محل برش جراحی نیز کاشته شده و رشد می‌کنند (اتدومتریوز جداری). این بیماری معمولا از دوره بلوغ می‌تواند آغاز می‌شود و با سیکل ماهانه پیشرفت می‌کند.

در ادامه حتما بخوانید وضعیت شیوع سرطان پستان در ایران چگونه است؟

این فوق تخصص جراحی‌های درون بین زنان گفت: مهمترین علامت ابتلا به بیماری اندومتریوز، درد‌های شدید در زمان قاعدگی است که اغلب به مسکن پاسخ نمی‌دهد. متاسفانه در اندومتریوز، علائم بیماری با شدت آن ارتباطی ندارد، لذا ممکن است یک بیمار با درگیری شدید، بدون علامت باشد. همینطور، گاهی با درگیری کمتر علائم شدیدتر بروز می‌کند. وی به مهمترین علائم اندومتریوز اشاره کرد که عبارتند از درد مزمن لگنی که به اشکال مختلف مثل عادت ماهانه دردناک (دیسمنوره)، درد در زمان مقاربت، درد هنگام اجابت مزاج یا ادرار کردن که طی عادت ماهیانه تشدید می‌شود. خونریزی غیر طبیعی رحم به صورت لکه بینی قبل از قاعدگی، افزایش میزان خونریزی قاعدگی و یا خونریزی در فواصل قاعدگی. وجود خون در ادرار یا مدفوع هنگام قاعدگی و در نهایت یکی از علائم مهم می‌تواند نازایی باشد.

وی همچنین بیان کرد: اندومتریوز با مکانیسم‌های مختلف می‌تواند سبب ناباروری شود و ۴۰ تا ۵۰ درصد موارد ناباروری با اندومتریوز مرتبط است. حتی گاهی اندومتریوز طی بررسی‌های یک خانمِ نابارور تشخیص داده می‌شود. توصیه می‌شود زنان متاهل مبتلا به اندومتریوز، هر چه زودتر و تا قبل از پیشرفت بیماری اقدام به بارداری کنند تا در صورت وجود ناباروری، زودتر تشخیص داده شده و درمان شوند.

دکتر حفیظی افزود: تخمدان‌ها و ارگان‌های لگن در اندومتریوز دچار چسبندگی می‌شوند و نیز کیست‌های تخمدانی را نیز سبب می‌شوند. نشانه‌های بیماری اندومتریوز تقریباً همیشه با یائسگی از بین می‌روند، به همین دلیل در درمان دارویی این بیماری، با استفاده از هورمون‌ها، سیکل‌های ماهانه مهار می‌شوند.

بیماری‌ای که در سنین باروری زنان را گرفتار می‌کند

وی با اشاره به اینکه این بیماری در سنین باروری زنان را گرفتار می‌کند؛ گفت: هنوز یک علت واحد برای بیماری شناخته نشده و تئوری‌های مختلفی مطرح شده اند. همینطور اخیرا دخالت عوامل ژنتیک و اختلال سیستم ایمنی شناخته شده است. وی در خصوص تشخیص بیماری گفت: در تمام دنیا تشخیص اندمتریوز با تاخیر ۴ تا ۸ ساله روبروست چرا که اغلب بیماران، علائم را به درد‌های فیزیولوژیک زمان پریود نسبت می‌دهند و از سوی بیمار چشم پوشی می‌شوند. اما به جهت شیوع بالا و هم از منظر عوارض جدی بیماری؛ تشخیص صحیح این بیماری بسیار مهم است. از آنجا که اندومتریوز عمق لگن را درگیر می‌کند، سونوگرافی واژینال در خانم‌های متأهل و سونوگرافی رکتال در دختر خانم‌های مجرد ارجح است.

وی ادامه داد: سونوگرافی بهتر است با آمادگی و تخلیه روده انجام شود تا ضایعات عمقی دیواره روده قابل تشخیص باشند. ام. آر. آی در برخی موارد برای اثبات تشخیص، رد بدخیمی و بررسی محل و سایز ضایعات کوچک و عمیق لازم است. ام. آر. آی باید فقط در مراکز مخصوص اندومتریوز انجام شود. با اینکه قطعی‌ترین روش تشخیص اندومتریوز لاپاراسکوپی است؛ اما نیاز نیست که برای تمام بیماران انجام شود.
دکتر حفیظی گفت: هرچند این بیماری سرطان نیست، اما اغلب سیر پیشرونده و تهاجمی داشته و سبب درگیری ارگان‌های مجاور می‌شود. در موارد کیست‌های اندومتریوزی تخمدان (اندومتریوما) یک تا دو درصد خطر بدخیمی وجود دارد؛ بنابراین بررسی دوره‌ای ضروری است.

وی درمان داروئی را اولویت اصلی برای مقابله با اندمتریوز دانست و گفت: جراحی قدم اول نیست. درمان دارویی خط اول درمان اندومتریوز است که با هدف از بین رفتن علائم و توقف گسترش ضایعات تجویز می‌شود. از آنجا که ضایعات اندومتریوزی از جنس لایه داخلی رحم هستند، دارو‌های تجویز شده سبب قطع خونریزی قاعدگی می‌شوند.

فعالیت کلینیک اندومتریوز در بیمارستان امام رضا (ع) مشهد

استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص انتخاب درمان جراحی برای اندومتریوز گفت: انتخاب جراحی بر اساس سن بیمار، تمایل به باروری، وجود نازایی، ذخیره تخمدان، شدت علائم و پاسخ به درمان هورمونی برنامه‌ریزی می‌شود. حتی الامکان می‌بایست بیمار اندومتریوزی یک بار و به بهترین شکل جراحی شود. بخصوص در موارد کیست اندومتریوزی تخمدان، جراحی مکرر می‌تواند ذخیره تخمدان را به شدت کاهش داده و حتی سبب یائسگی زودرس شود.

به گفته وی،  جراحی اندومتریوز ترجیحا به صورت لاپاراسکوپی انجام شود؛ زیرا در این روش، ضایعات اندومتریوزی با بزرگنمایی بهتر مشخص شده و حذف می‌شوند. از آنجا که در این بیماری، چسبندگی شدید ارگان‌های لگنی مانند روده، مثانه و حالب وجود دارد و باید حذف کامل ضایعات اندومتریوزی در فاصله بسیار نزدیک به ارگان‌های حیاتی و با حداقل آسیب به آنها انجام گردد، جراحی اندومتریوز یکی از مشکل‌ترین جراحی‌های لاپاراسکوپی است؛ بنابراین می‌بایست توسط لاپاراسکوپیست زنان متبحر در این زمینه انجام شود. همینطور گاهی لازم است بر اساس محل درگیری، جراح فوق تخصص کولورکتال یا اندویورولوژی نیز همزمان حضور داشته باشند.

وی در پایان با اشاره به فعالیت کلینیک اندومتریوز در بیمارستان امام رضا (ع) ذیل دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: خوشبختانه در شهر مشهد با وجود تیم قوی و متبحر در زمینه تشخیص و درمان اندومتریوز، و نیز درمان نازایی مرتبط با این بیماری، امکان درمان کامل با بالاترین کیفیت فراهم شده و در بخش دولتی و خصوصی، بیماران زیادی از سطح استان و استان‌های مجاور تحت درمان قرار می‌گیرند.